کش ارتودنسی
افرادی که با کار ارتودنسی دندان آشنا هستند بدون شک از کارایی کش ارتودنسی اطلاع دارند. این تجهیز کوچک اما کارآمد بسیار پر کاربرد و موثر در روند درمان ارتودنسی است. همچنین این کش به علت رنگ‌های مختلفی که دارد در ظاهر دندان‌ها می‌تواند نقش داشته باشد و افراد در انتخاب آن گزینه‌های زیادی پیش رو دارند. اما قطعا برای شما سوال پیش خواهد آمد کش مخصوص ارتودنسی چه جنسی دارد؟ چه زمانی باید فرد کش را تعویض کند؟ چه مدت زمان باید از این کش استفاده کرد؟ این تجهیز کوچک چه مزایا و معایبی دارد؟
الاستیک یا کش ارتودنسی؛ مهمترین اجزا ارتودنسی دندان
الاستیک ارتودنسی که از آن با نام کش ارتودنسی نیز یاد می‌کنند به شکل یک نوار پلاستیکی کوچیک بوده که برای اصلاح کردن رابطه بین فک بالا و پایین ارتودنسی کارایی دارد. مکان قرارگیری این کش در بین براکت دندان‌های بالا و پایین یا قسمت‌های جلو یا عقب دندان است و جزو یکی از تجهیزات مهم در مرتب شدن دندان به شمار می‌رود. الاستیک ارتودنسی یا همان کش، نوعی از کش‌های مخصوص هستند که با هدف درمان مشکل همپوشانی فک و انواع مال الکوژن کارایی دارند. از مشکلات همپوشانی فک به کراس بایت، اوربایت، اندربایت، اپن بایت و… می‌توان اشاره کرد که این مشکلات تنها با بریس ارتودنسی قابل اصلاح نیستند و مدت طولانی برای ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، به همین علت اکثر متخصصین ارتودنسی علاوه‌بر بریس‌های ارتودنسی از الاستیک ارتودنسی نیز استفاده می‌کنند.
ارتودنسی دندان شامل مجموعه‌ای از روش‌ها است که با استفاده از اجزاء مختلف، به هماهنگی و تنظیم بهینه دندان‌ها و فک‌ها می‌پردازد. اجزاء مهمی که در فرآیند ارتودنسی دندان استفاده می‌شوند عبارتند از:
- براکت‌ها: براکت‌ها یا آپارات‌های ارتودنسی نقش مهمی در درمان دندان دارند. این قطعات کوچک در جلوی دندان‌ها قرار می‌گیرند و امکان کنترل جهت و موقعیت دندان‌ها را فراهم می‌کنند.
- کش‌ها یا الاستیک‌ها: کش‌ها یا الاستیک‌های ارتودنسی نقش مهمی در تحریک و تنظیم جابجایی دندان‌ها به موقعیت درست و رسیدن به ترازبندی صحیح دندان‌ها دارند. این کش‌ها به طور معمول در همان براکت‌ها، برای اتصال به سیم‌های ارتودنسی استفاده می‌شوند.
- سیم‌های ارتودنسی: سیم‌های ارتودنسی در اصل جهت تحریک و تغییر شکل دندان‌ها به کار می‌روند. سیم‌های مختلف با خواص متفاوتی وجود دارند که بسته به نیازهای هر فرد، انتخاب و تنظیم می‌شوند.
- بندهای ارتودنسی: بندهای ارتودنسی برای نگهداری و نصب براکت‌ها روی سطح دندان‌ها استفاده می‌شوند. این بندها معمولاً با استفاده از یک چسب ویژه روی سطح دندان‌ها قرار می‌گیرند و براکت‌ها را در جای خود نگه می‌دارند.
چند نوع کش ارتودنسی داریم؟
در ارتودنسی، چندین نوع کش ارتودنسی وجود دارد، هر کدام با ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند که برخی از نوع‌های شایع کش ارتودنسی عبارتند از:
- کش‌های شفاف (Clear Elastics): این نوع کش‌ها از آینه سیلیکونی تهیه شده‌اند و به جهت شفافیت و در دید نبودن، بیشتر در دسترسی‌های عمومی استفاده می‌شوند.
- کش‌های پلی استر (Polyester Elastics): این کش‌ها از پلی استر ساخته می‌شوند و به دلیل انعطاف و استحکام مناسب، برای حرکت دندان‌ها و تنظیم فشار مورد استفاده هستند.
- کش‌های بندی (Ligature Elastics): این کش‌ها برای اتصال سیم دندان‌های مرکزی به براکت‌ها (brackets) استفاده می‌شوند. آنها به عنوان محافظ برای نگهداری و محافظت از سیم استفاده می‌شوند.
- کش O-Ring: این نوع از کش‌ها در دور و اطراف هر براکت قرار می‌گیرد و برای محافظت از سیم‌ها در قسمت شیار براکت جای می‌گیرند. رنگ‌های این نوع کش‌ها متنوع بوده و بیشتر مورد پسند کودکان و نوجوانان قرار خواهند گرفت. به طور کلی این مدل کش را به عنوان نگهدارنده سیم درون براکت به کار می‌گیرند.
- کش رابربند: از کش O_Ring بزرگ‌تر است و برای ایجاد فشار بر روی فک کارایی دارد تا به اصلاح بایت کمک کند. این نوع کش هم در رنگ‌های مختلف موجود است.
- کش کلاس یک: این نوع کش به شکل افقی قرار گرفته می‌شود و باعث اتصال براکت‌ها بر روی یکی از فک‌ها به یکدیگر وصل می‌گردند. همچنین باعث از بین رفتن فضای خالی بین دندان‌ها می‌شوند.
- کش کلاس دو: این نوع کش‌ها باعث اتصال دندان‌های فک بالا به دندان‌های آسیاب فک پایین است و در درمان اوربایت و اورجت کارایی دارد.
- کش کلاس سه: این کش باعث اتصال دندان‌های آسیاب بالا به فک پایین می‌شود و برای آندربایت استفاده دارد.
کش ارتودنسی رنگی را بشناسید
کش ارتودنسی رنگی نوعی کش است که در رنگ‌های متنوع و جذاب در دسترس است. این نوع کش‌ها بر عکس کش‌های عادی که به طور معمول برندهای شفاف یا سفید دارند، در رنگ‌های مختلف موجود هستند. کش‌های رنگی اغلب برای جذب کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنها می‌توانند انتخابی شاداب و متنوع باشند که به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا مشتاقانه به سمت ارتودنسی روند. استفاده از کش ارتودنسی رنگی می‌تواند به بیماران جوان‌تر و بچه‌ها کمک کند تا درمان ارتودنسی را به تجربه جالب و خوشایندی تبدیل کنند. برای مثال، آنها می‌توانند رنگ‌های موردعلاقه خود را انتخاب کنند یا در برنامه‌های خاص خود مانند جشن‌ها یا تعطیلات خاص از تنوع رنگی کش‌های ارتودنسی بهره ببرند.
جنس کش ارتودنسی
همانطور که بیان شد کش‌ها یا الاستیک‌های ارتودنسی به عنوان یکی از اجزاء مهم در فرایند ارتودنسی دندان استفاده می‌شوند. این الاستیک‌ها عمدتاً از آینه سیلیکونی، لاتکس، غیر لاتکس، پلی‌استر، یا پلی‌استری ضد آلرژی تهیه می‌گردند. هر یک از این جنس‌ها و خواص آنها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که بر خلاف آینه سیلیکونی که شفاف و بی‌رنگ است، لاتکس و پلی‌استر قابلیت کشیدگی و انعطاف بیشتری دارند. طبق مطالعات صورت گرفته کش‌ها با جنس لاتکس بیشترین مصرف و استفاده را دارند و برخی افراد که به لاتکس حساسیت نشان می‌دهند پیشنهاد شده از مواد غیرلاتکس استفاده کنند. جالب است بدانید کش‌های لاتکس تا حدود ۲۴ ساعت توانایی کشیدگی خود را حفظ می‌کنند.
انتخاب جنس کش ارتودنسی به طور عمده به ترجیحات دندان‌پزشک ارتودنتیست و وضعیت فردی بستگی دارد. هر فرد ممکن است نیازها و وضعیت‌های مختلفی داشته باشد و بنابراین، دندان‌پزشک شما بهترین جنس کش را براساس نیازهای شما تعیین خواهد کرد.
کش ارتودنسی چگونه به ارتودنسی دندان متصل می شود؟
کش ارتودنسی به براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی متصل می‌شود. روش متصل کردن کش به براکت‌ها و سیم‌ها به عهده متخصص ارتودنسی است و معمولاً در طی جلسه‌های درمانی انجام می‌گیرد. برای متصل کردن کش به براکت‌ها، متخصص ارتودنسی شما از یک ابزار خاص (مانند پنس جداکننده، پنس ارتودنسی) استفاده می‌کند. ابتدا یک الاستیک ارتودنسی را روی براکت قرار می‌دهد و سپس از یک پنس ارتودنسی سایز کوچک برای اتصال کش به براکت استفاده می‌کند و با اعمال فشار مناسب، این دو تجهیز به همدیگر متصل می‌شود.
همچنین گاها از کش ممکن است برای اتصال به سیم‌های ارتودنسی نیز استفاده گردد. در این حالت، متخصص ارتودنسی کش را روی سیم قرار می‌دهد و با استفاده از یک ابزار خاص و مخصوص نصب وسایل، کش را بسته و به براکت متصل می‌کند. در هر صورت، نحوه متصل کردن کش به براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی بستگی به نیازهای هر بیمار و برنامه درمانی خاصی که توسط دندان‌پزشک تعیین می‌شود با سایر بیمارها متفاوت است. این فرآیند توسط دندان‌پزشک صورت گرفته تا تنظیمات دقیق و همگرایی درمان را ایجاد کند.
کش ارتودنسی خوب چه ویژگی هایی دارد؟
کش ارتودنسی خوب باید برخی ویژگی‌ها را داشته باشد تا بتواند به طور موثر و کارآمد در فرآیند ارتودنسی مورد استفاده قرار گیرد. برخی از ویژگی‌های یک کش خوب عبارتند از:
- انعطاف‌پذیری: کش مخصوص ارتودنسی باید انعطاف‌پذیری مناسبی داشته باشد تا بتواند به خوبی دندان‌ها را برای جابجایی تحریک کرده و به شکل مطلوب آنها را تغییر دهد.
- قدرت پیشروی: کش باید قدرت کشش و پیشروی قابل قبولی داشته باشد تا بتواند بر روی دندان‌ها و سیم‌های ارتودنسی اثر مثبتی بگذارد و در جهت تحریک و تغییر شکل دندان‌ها به کار برود.
- مقاومت در برابر خستگی: کش باید مقاومت مناسبی در برابر خستگی و کشش مکرر داشته باشد تا بتواند طولانی مدت در حالت تنش بماند و به طور پایدار اثر خود را بر دندان‌ها حفظ کند.
- سازگاری با بدن: کش باید از جنسی باشد که با بافت‌های دهان و لثه سازگاری خوبی داشته باشد. این موضوع بسیار مهم است تا احتمال بروز حساسیت‌ها و عوارض جانبی کاهش یابد.
- استحکام و دوام: کش ارتودنسی باید استحکام و دوام مناسبی داشته باشد تا در طول مدت درمان ارتودنسی عملکرد قابل قبولی را بر جای بگذارد و از بین نرود یا تغییر کیفیت ندهد.
مهم است که قبل از انتخاب کش ارتودنسی، نظر و توصیه دندان‌پزشک خود را جویا شوید، زیرا او بهترین نصیحت‌ها و راهنمایی‌ها را براساس نیازها و وضعیت شما می‌تواند ارائه کند. همچنین، توجه به مراقبت و تعویض منظم کش از اهمیت بالایی برخوردار است.
کاربرد کش ارتودنسی
کش‌های ارتودنسی (الاستیک‌ها) در فرایند ارتودنسی دندان برای تحریک و تغییر شکل دندان‌ها و تنظیم بهینه ترازبندی مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربردهای اصلی کش ارتودنسی عبارتند از:
- استفاده در جابجایی دندان‌ها: کش‌ها در ارتودنسی استفاده می‌شوند تا نیروهای مداوم و منظمی بر روی دندان‌ها اعمال گردد تا به تغییر موقعیت آنها کمک کنند. با قرار دادن کش‌ها در سیم‌های ارتودنسی و تثبیت آنها در براکت‌ها، نیروهای مناسبی به دندان‌ها وارد می‌شود که باعث جابجایی و تغییر شکل آنها و ترازبندی صحیح گردد.
- کنترل جهت منظم شدن دندان‌ها: با استفاده از کش‌ها، دندان‌ها می‌توانند به شکل صحیح در چانه قرار بگیرند و نظم بین دندان‌ها برقرار شود. همچنین کش‌ها می‌توانند در جهت برابر شدن بین‌دندانی (Interproximal)، جهت برابر شدن عرضی (Transverse) و جهت برابر شدن عمقی (Vertical) نیز استفاده شوند.
- کنترل براکت و بسته شدن فضاهای خالی: در برخی موارد، کش‌ها برای کنترل فضاها و بسته شدن فضاهای خالی میان دندان‌ها نیز استفاده می‌شوند. با استفاده از کش‌ها، فشار و کشش مناسبی در فضاهای خالی ایجاد می‌شود و فضای درست بین دندان‌ها ایجاد خواهد شد.
همچنین، کش‌ها بسته به نیازهای هر بیمار و طرح درمانی مورد استفاده، تنظیم و تعویض می‌شوند. این کش‌ها با فشار‌های متفاوت و مدت زمان استفاده مختلفی همراه هستند. نوع و مدل کش‌ها و همچنین نحوه استفاده از آنها به تشخیص و تجربه دندان‌پزشک ارتودنتیست و وضعیت فردی بیمار وابسته است.
مزایا و معایب کش ارتودنسی
استفاده از کش ارتودنسی در فرآیند ارتودنسی دارای مزایا و معایبی است. در زیر به برخی از مزایا و معایب کش ارتودنسی اشاره می‌کنیم:
مزایا کش ارتودنسی:
کشش دندان‌ها به جهت دلخواه با استفاده از کش‌ها فراهم می‌گردد و دندان‌ها در جهات مورد نظر حرکت می‌کنند و به ترازبندی صحیح رسانده می‌شوند. همچنین این ویژگی به ارتودنتیست این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های درمانی دقیق‌تری را برای اصلاح ترازبندی دندان‌های بیمار ایجاد و اجرا کند. از دیگر مزایای کش‌ها، قابلیت انعطاف‌پذیری بالای آنها است به طوری که در حین درمان به دندان‌ها این امکان داده می‌شود که در جهات مختلف تنظیم شوند. همچنین این انعطاف‌پذیری در تعیین مناسب‌ترین نیرو در جهت حرکت دندان‌ها بسیار مفید است.
- ارزان قیمت بودن
- راحتی حین تعویض کش‌ها
- به صورت واضح در معرض دید نیستند.
معایب کش ارتودنسی:
- نیاز به تعویض مکرر: کش‌ها معمولاً باید به طور دوره‌ای تعویض شوند. استفاده مداوم از کش‌ها نیازمند تعویض منظم آنها است تا بتوان به موفقیت در درمان ارتودنسی دست یافت.
- احتمال از بین رفتن: کش‌ها قابلیت کشیده شدن و از بین رفتن دارند. این مورد ممکن است در اثر مشکلاتی مانند عدم رعایت نکات بهداشتی، خوردن غذاهای سفت و چسبناک یا استفاده نادرست از کش‌ها به وجود آید.
- نیاز به حفظ بهداشت دهانی: استفاده از کش‌ها نیازمند حفظ بهداشت دهانی منظم است. چرا که کش‌ها زمانی که روی دندان‌ها قرار دارند، بیشتر مواد غذایی را نگه می‌دارند و باعث ایجاد تراکم و تجمع باکتری‌ها خواهد شد.
بیشتر بخوانید: مزایا و معایب ارتودنسی؛ بررسی 0 تا صد انواع مزیت ها و معایب این روش درمانی
در چه زمانی نیاز به استفاده از کش ارتودنسی داریم؟
استفاده از کش ارتودنسی در درمان دندان معمولاً برای حرکت و تغییر موقعیت آنها استفاده می‌شود. همچنین استفاده از کش ارتودنسی به وضعیت ارتودنسی شما و برنامه درمانی توسط دندان‌پزشک مربوطه بستگی دارد. در صورتی که دندان‌ها به طور غیرمناسب به هم متصل شده یا ترتیب نامناسبی داشته باشند، کش معمولاً برای تصحیح موقعیت و بهبود قالب دندان‌ها استفاده می‌شود. همچنین این کش‌ها برای اصلاح فاصله بین دندان‌ها به کار می‌روند و زمانی که فاصله بین دندان‌ها از مابقی دندان‌ها بیشتر است و نیاز به جلو رفتن دندان‌ها برای ایجاد همگرایی و اصلاح وضعیت دندان‌ها وجود دارد این کش‌ها گزینه مناسبی هستند. بنابراین برای تشخیص دقیق نیاز به استفاده از کش ارتودنسی و زمان مناسب آن، مراجعه به ارتودنتیست بسیار مهم است. وی بر اساس بررسی کامل و ارزیابی وضعیت دندان‌ها و همچنین نیازها و هدف‌های درمانی شما، برنامه درمانی مناسبی را تعیین خواهد کرد که شامل استفاده از کش ارتودنسی نیز می‌شود.
مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی چقدر است؟
هر فرد و هر موضوع درمانی ممکن است نیازهای متفاوتی داشته باشد، بنابراین مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی متفاوت خواهد بود. بعضی افراد ممکن است در تمام مدت درمان ارتودنسی خود از کش استفاده کنند، در حالی که برخی دیگر فقط در بعضی از مراحل درمان از آن استفاده خواهند کرد. در برخی موارد برنامه درمانی شامل تعویض منظم کش‌ها با کش‌های جدید و قوی‌تر در طول مدت درمان است.
مدت زمان استفاده از کش ارتودنسی به تشخیص دندان‌پزشک شما بستگی دارد. شاید غیرممکن باشد اما برخی از متخصصین استفاده به صورت ۲۴ ساعته از کش الاستیک را می‌دهند. گاهی اوقات دندان‌پزشک به بیمار خود توصیه می‌کند که در هنگام خوردن غذا نیز کش را از دهان خود خارج نکنند زیرا در هنگام جویدن، دندان‌ها حرکت می‌کنند. تنها مواردی چون مسواک زدن، قرار دادن کش جدید، نخ دندان کشیدن، شما مجاز به خارج کردن کش هستید. همچنین باید به این مورد توجه کرد که اگر کش‌ها را قبل از خوردن غذا از دهان خود خارج کردید سریعا پس از اتمام آن، بر سر جای خود قرار دهید.
از دیگر توصیه‌های متخصصین، استفاده از کش‌ها در هنگام خواب است و در طول روز الاستیک‌ها باید حدود ۳ الی ۴ بار تعویض گردند؛ زیرا استفاده طولانی مدت آنها باعث از دست رفتن حالت عملکرد و کشسانی آن می‌گردد. باید گفت کش‌های الاستیک باید تقریبا به صورت مداوم استفاده شوند و اگر شما به محض قرار دادن، آنها را خارج کنید باعث ناکارآمدی کش‌ها خواهد شد. همچنین در روزهای اول درمان شما با مواردی چون زخم در فک و دهان برای چندین روز خواهید بود اما با گذشت زمان این امر طبیعی شده و دیگر شما هیچ گونه دردی احساس نخواهید کرد.
چه زمانی باید کش ارتودنسی را تعویض کنیم؟
زمان تعویض کش ارتودنسی بستگی به نوع و مدل کش، برنامه درمانی ارتودنسی شخص و نیازهای هر بیمار دارد. اما در کل کش ارتودنسی باید به صورت منظم تعویض شود تا بتواند عملکرد بهینه خود را انجام دهد و از کیفیت مناسبی برخوردار باشد. دندان‌پزشک ارتودنتیست شما برنامه تعویض کش را براساس وضعیت شما تعیین خواهد کرد، اما در حالت کلی، معیارهای زیر را در نظر می‌گیرند:
- زمان تجویز: متخصص ارتودنسی معمولاً یک برنامه تعویض مشخص برای کش در نظر می‌گیرد و شما باید طبق آن برنامه عمل کنید. به طور معمول، کش‌ها هر چند هفته یا ماه تغییر می‌کنند.
- ناکارآمدی کش: کش‌ها در طول زمان، ممکن است ناکارآمد شوند و قدرت کشش آنها کاهش یابد. اگر احساس می‌کنید کش در حین استفاده ضعیف می‌شود یا انعطاف‌پذیری آن کاهش یافته است، باید آن را تعویض کنید.
- تغییرات دندانی: اگر دندان‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای تغییر کرده و موقعیت آنها متفاوت شده، ممکن است نیاز به تعویض کش ارتودنسی برای تنظیم و تطابق مجدد دندان‌ها باشد.
- سایر عوامل: عوامل دیگری مانند تغییرات در پلاک دندانی، خراشیدگی یا آسیب دیدگی کش، حساسیت‌های حاد یا مشکلات دیگر می‌تواند نیاز به تعویض کش را الزامی کند.
کلام پایانی
همانطور که تا به اینجا بیان شد استفاده از کش ارتودنسی برای افرادی که در حین انجام درمان ارتودنسی هستند الزامی به حساب می‌آید و هر فرد باید بر اساس تشخیص دندان‌پزشک خود در مدت مقرر از این تجهیز استفاده کند. همانگونه که بیان گردید شاید از نظر سایز و اندازه این تجهیز بسیار کوچک و ارزان قیمت باشد اما در افزایش روند درمان بیمار و افزایش بهبود دندان‌ها نقش به سزایی دارد و جزو یکی از تجهیزات الزامی در حین انجام ارتودنسی است. از معایب این کش، به مقاومت پایین و عمر کوتاه آنها باید اشاره کرد. همچنین هنگامی که این کش‌ها ناکارآمد شوند حالت کششی و محکم خود را از دست خواهند داد.
سوالات متداول
- آیا استفاده از کش ارتودنسی با درد همراه است؟
مقدار کمی بله؛ پس از نصب کش ممکن است در فک یا دندان‌ها احساس درد داشته باشید اما با گذشت زمان که بدن با بریس وفق می‌دهد، درد و ناراحتی کاهش می‌یابد.
- آیا کش‌ها در افزایش فرایند ارتودنسی اثر دارند؟
بله کش‌ها روند درمانی ارتودنسی را افزایش می‌دهند و گاها وجود آنها الزامی است.
- در هنگام خواب استفاده از کش الاستیک ضروری است؟
بیشتر متخصصین ارتودنسی توصیه دارند بیمار حتما در هنگام خواب از کش استفاده کند.
- مدت زمان دقیق استفاده از کش‌های ارتودنسی چقدر است؟
بین یک الی شش ماه و گاها هشت ماه استفاده از کش‌ها به بیمار توصیه می‌شود.
- کش‌های ارتودنسی چه قیمتی دارند؟
کش‌ها از قیمت نسبتا پایینی برخوردار هستند و به صورت آنلاین یا از طریق داروخانه‌ها قابل خریداری خواهند بود.
