مدت زمان ارتودنسی چقدر است؟
زیبایی و سلامت دندان از عوامل مؤثر در حفظ شادی و لبخند افراد هستند. اگر زیبایی و سلامت دندان‌ها خدشه‌دار شود می‌تواند اعتماد به‌نفس شخص را تحت تأثیر قرار دهد. ارتودنسی یکی از درمان‌های زیبایی در دندان‌پزشکی است که در تمام رنج‌های سنی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما مدت زمان ارتودنسی چقدر است؟ مدت زمان درمان ارتودنسی در تمام بیماران یکسان نیست. طول درمان نسبت به شدت مشکلی تعیین می‌شود که بیمار از آن رنج می‌برد.
مدت زمان ارتودنسی چقدر طول می کشد؟
اغلب بیماران تمایل دارند تا روند درمانی خود را به‌سرعت پشت‌سر بگذارند تا لبخندی زیباتر داشته باشند؛ اما در برخی شرایط مشکل دندان‌ها شدیدتر است و امکان محدود کردن زمان ارتودنسی وجود ندارد. مشکلات دهان و دندان همگی در مدت زمان ارتودنسی دخیل هستند. گاهی متخصص تشخیص می‌دهد که بیمار از نظر سلامت و بهداشت دهان و دندان دچار مشکل است؛ در این موارد زمان ارتودنسی هم تحت تأثیر قرار می‌گیرد. مدت زمان ارتودنسی دندان در حالت عادی از 6 الی 36 ماه متغیر خواهد بود. متخصص ارتودنسی می‌تواند با معاینه بیمار، زمان مشخصی را برای درمان تعیین نماید.
دندان‌های تمام افراد به یک اندازه تغییرپذیر نیستند و این علت نیز موجب می‌شود تا زمان ارتودنسی برای همگان یکسان نباشد. عوامل دیگری هم وجود دارند که می‌توانند در مدت زمان ارتودنسی تعیین‌کننده باشند؛ سن بیمار یکی از این عوامل است. باتوجه به رشد فک و دندان‌ها، درمان ناهنجاری یا نقص‌هایی که در محیط دهان وجود دارند باید در سن مشخصی انجام شوند. متخصص ارتودنسی پس از معاینه و تعیین وضعیت بیمار، برنامه‌ای را برای درمان مشخص می‌کند. در این برنامه می‌توان مدت زمان ارتودنسی را تخمین زد.
موارد تأثیرگذار در مدت زمان ارتودنسی
تعیین مدت زمان ارتودنسی قبل از معاینه متخصص ارتودنسی غیرممکن است؛ حتی در مواردی متخصص یک زمان مشخصی را برای درمان بیمار در نظر می‌گیرد که باز هم امکان تغییر وجود دارد. دندان‌های هر فرد نسبت به سایر افراد ویژگی‌های متفاوتی دارند. مثلاً برخی بیماران با مشکلات یکسانی همراه هستند اما روند درمان یکی از آن‌ها سریع‌تر انجام می‌شود. قرار گرفتن دندان‌ها بر روی یکدیگر و اختلالات فک، روند درمانی ارتودنسی را کند می‌کند. برخی موارد هم وجود دارند که با تلاش متخصص ارتودنسی قابل کنترل نخواهد بود.
سن بیمار یکی از فاکتورهای اساسی در ارتودنسی است که متخصص آن را در نظر می‌گیرد. روند درمان و برنامه‌ای که متخصص برای متقاضی ارتودنسی مشخص می‌کند یک زمان منحصربه‌فرد است؛ یعنی هر بیمار نوع درمان متفاوتی نسبت به بیماران دیگر دارد. ارتودنسی موفق به میزان تبحر متخصص و رعایت بهداشت توسط بیمار محقق می‌شود. اگر بیمار همکاری‌های لازم را نداشته باشد، ارتودنسی موفقی هم نخواهد داشت. از طرفی میزان ناهنجاری در بعضی بیماران شدت بیشتری دارد و برطرف کردن مشکلات ناشی از این ناهنجاری‌ها به زمان زیادی احتیاج دارند.
آیا میزان سن کاندیدای ارتودنسی در مدت زمان آن مؤثر است؟
شاید این سؤال ذهن متقاضیان را درگیر کند که میزان سن در ارتودنسی چه تأثیراتی دارد؟ زمانی که دندان‌ها رشد کردن را آغاز می‌کنند، امکان بروز ناهنجاری یا نقص در آن‌ها وجود دارد. عاملی که باعث می‌شود تا ارتودنسی با میزان سن افراد ارتباط پیدا کند، تغییر شکل دندان‌ها حین رشد است. بیماران در تمام رنج‌های سنی می‌توانند برای اصلاح ناهنجاری‌های دندان اقدام نمایند؛ اما امکان اصلاح رشد و شکل دندان‌ها در سنین کمتر مانند کودکی و نوجوانی، برای متخصص آسان‌تر از سنین بالاتر است. بنابراین با کنترل فک در بازه سنی کودکان و نوجوانان می‌توان زمان ارتودنسی را کاهش داد.
پس از لق شدن دندان‌های شیری، به مرور زمان تمام دندان‌های دائمی رشد می‌کنند؛ این فرآیند معمولاً در سنین 8 الی 10 سالگی رخ می‌دهد. اگر قبل از محکم شدن دندان‌ها ارتودنسی انجام شود، دندان‌های صاف و یک‌دستی حاصل خواهد شد. این موضوع می‌تواند مدت زمان درمان را کاهش دهد. البته اگر مشکل دندان‌ها و فک در کودک بیش از بیماران بزرگسال باشد، مدت زمان بیشتری صرف می‌کند.
مطالعه بیشتر: چه زمانی نیاز به ارتودنسی داریم؟ با دانستن این نکات زمان طلایی ارتودنسی را از دست ندهید.
تأثیر انواع ارتودنسی در مدت زمان درمان آن
بریس‌های فلزی، سرامیکی و شفاف از انواع ارتودنسی‌ها هستند؛ متخصص ارتودنسی برای اجرای هر یک از این ارتودنسی‌ها زمان متفاوتی را صرف می‌کند. بریس‌های فلزی بسیار رایج هستند و از زمان‌های گذشته مورد استقبال قرار گرفته‌اند؛ اما به علت‌های مختلف بیماران ترجیح می‌دهند از بریس‌های سرامیکی و شفاف بهره ببرند. در واقع بریس فلزی تسلط بیشتری بر دندان‌ها دارد و می‌تواند در زمان کوتاه‌تری نسبت به سایر بریس‌ها نتیجه مطلوب را نشان دهد. ارتودنسی‌های فلزی و سرامیکی روی دندان‌ها ثابت می‌شوند و به‌طور مداوم رشد دندان یا رفع عیوب آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
بریس‌های شفاف از انواع متحرک ارتودنسی هستند که متفاوت عمل می‌کنند؛ این ارتودنسی‌ها تنها زمانی موجب اصلاح دندان‌ها می‌شوند که فرد دائماً از آن‌ها استفاده کند. نوع نامرئی ارتودنسی شاید از نظر ظاهری جلوه بهتری داشته باشد، اما به اندازه براکت‌های ثابت کارایی ندارد. مدت زمان یا طول درمان با استفاده از بریس‌های نامرئی افزایش پیدا می‌کند. تحقیقات نشان داده که استفاده از بریس‌های نامرئی هم می‌تواند سرعت اصلاح دندان‌ها را افزایش دهد؛ اما این نتیجه زمانی تحقق می‌یابد که بیمار طبق توصیه متخصص ارتودنسی، حداقل 22 ساعت در روز از بریس استفاده نماید.
روش‌های مدرن و امروزی ارتودنسی توانسته‌اند تا حدودی مدت زمان درمان آن را کاهش دهند. ارتودنسی دیمون که به‌تازگی اجرا می‌شود، درمان کوتاه مدت با کیفیت بالا را تضمین می‌نماید. این روش ارتودنسی نسبت به سایر روش‌های قدیمی هوشمندتر عمل می‌کند؛ ارتودنسی دیمون پیشرفته است و می‌تواند به مرور زمان فواصل بین دندان‌ها را کاهش دهد. این دستگاه برای اصلاح دندان‌های نامرتب توصیه می‌شود.
مدت زمان درمان برای ارتودنسی
مشکل‌ها و ناهنجاری‌هایی که در فک و دندان‌ها رخ می‌دهند، طول درمان متفاوتی دارند. بنابر نوع مشکل بیمار، متخصص ارتودنسی نوع درمان و مدت زمان آن را مشخص می‌کند. برخی بیماران تنها جهت زیباسازی دندان‌ها متقاضی ارتودنسی هستند. گروهی دیگر حفظ زیبایی و اصلاح ناهنجاری‌های جزئی دندان‌هایشان را خواستاراند. در حقیقت طول درمان این دسته از بیماران با روش ارتودنسی، کمتر از 12 ماه است. مرتب‌کردن و اصلاح فاصله بین دندان‌ها با هر نوع ارتودنسی، مدت زمان کوتاهی را به خود اختصاص می‌دهد.
اگر بیماران مشکلات جدی در دندان‌ها یا فک داشته باشند، طول درمان آن‌ها از 12 ماه بیشتر خواهد شد. درمان دندان‌های کج، دندان‌هایی که روی یکدیگر قرار دارند و اصلاح جلو آمدن آن‌ها به زمان احتیاج دارد. اما باید توجه داشت که هر مشکلی می‌تواند سطحی یا شدید باشد. بیمارانی که فاصله دندانی جزئی دارند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به نتیجه می‌رسند؛ اما بالعکس بیمارانی با این مشکل وجود دارند که شدت ناهنجاری در آن‌ها بیشتر است. متخصص ارتودنسی برای بیمارانی که شدت مشکل در آن‌ها بیش از سایرین دیده می‌شود، جراحی هم در نظر می‌گیرند.
مصرف برخی از داروها می‌تواند موجب اختلال در روند درمان ارتودنسی شود. بهتر است قبل از اقدام به درمان، با ارتودنتیست خود در رابطه با داروهایی که مصرف می‌کنید مشورت نمایید. داروهایی مانند ویتامین D یا داروهایی که برای تیروئید مصرف می‌شوند تا حد قابل توجهی روی مدت زمان ارتودنسی تأثیرگذار هستند. مصرف داروها باید توسط ارتودنتیست کنترل شود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع روش های ارتودنسی دندان؛ کدام روش ارتودنسی زمان کمتری دارد؟ معرفی مزایا و معایب انواع روش‌های ارتودنسی
بیمار تا چه اندازه در مدت زمان ارتودنسی دخیل است؟
بیماران می‌توانند با رعایت توصیه‌های متخصص ارتودنتیست به روند صحیح درمان خود کمک کنند یا حتی موجب تسریع آن شوند. تعهد بیمار به روش درمان شامل رعایت بهداشت دهان و دندان می‌شود. استفاده از بریس‌های متحرک قوانین مخصوصی دارند. متخصص به افراد توصیه می‌کند تا از بریس‌های متحرک خود در چند ساعت مشخص استفاده نمایند. به‌طور مثال متخصص تشخیص می‌دهد که بیمار با استفاده 22 ساعته در روز از ارتودنسی به نتیجه مطلوب دست می‌یابد؛ بیمار می‌بایست طبق دستور ارتودنتیست عمل کند تا طول درمان آن افزایش نیابد.
اغلب بیماران استفاده از بریس‌ها را در روزهای اول ناخوشایند می‌دانند و تمایلی به قراردادن آن روی دندان‌ها ندارند. در این شرایط بهتر است با کمی شکیبایی به متخصص خود اطمینان کرد و درمان را ادامه داد. در نهایت پس از مدتی ارتودنسی بدون آزار دهان بیمار، مشکلات و ناهنجاری‌ها را اصلاح می‌کند. مراقبت از ارتودنسی و دندان‌ها در طول درمان اهمیت ویژه‌ای دارد. مسواک زدن و رسیدگی به بهداشت دهان و دندان‌ها حین استفاده از ارتودنسی با شرایط عادی متفاوت است. بیمار باید از روش‌های اصولی برای این کار استفاده کند.
اگر بیمار از روش‌های اصولی مراقبت بهداشت دهان و دندان استفاده نکند، امکان بروز کتل دندان، تارتار و… وجود دارد؛ این موارد با تأثیر روی ارتودنسی و سلامت دندان‌ها، طول درمان را بیشتر می‌کنند. اگر مشکلات ناشی از عدم رعایت بهداشت دندان حین معاینه مشاهده شود، متخصص برای رفع آن‌ها طول درمان را افزایش می‌دهد. صاف شدن دندان‌ها و جلوه زیبایی لبخند احتیاج به رسیدگی دارد و تنها تلاش ارتودنتیست در این موضوع کافی نیست.
کشیدن دندان تا چه اندازه بر مدت زمان ارتودنسی تأثیر می‌گذارد؟
اصلاح دندان‌ها یعنی جابه‌جایی یا ترفندهای دیگری که به درمان بیمار می‌انجامند. در این بین اگر دندانی کشیده شود یعنی از فعالیت‌های ارتودنسی کم خواهد شد. دندان کشیده شده احتیاجی به اصلاح ندارد و جای خالی آن با دندان دیگری جایگزین می‌شود. کشیدن دندان‌ها تنها در مواقعی ضروری و صلاح دید متخصص انجام خواهد شد. ارتودنتیست تمام تلاش خود را برای حفظ دندان‌های طبیعی و اصلی بیمار به‌کار می‌گیرد. کشیدن دندان‌ها خود یک بازه زمانی را به فرآیند درمان اضافه می‌کند. این بازه زمانی طول درمان و مدت زمان ارتودنسی را افزایش خواهد داد.
ارتودنتیست پس از معاینه دقیق بیمار تعداد دندان‌هایی را که اضافه هستند یا آسیب دیده‌اند و باید کشیده شوند را مشخص می‌کند. معمولاً در جلسات اولیه تمام پروسه کشیدن دندان به اتمام می‌رسد. اگر مشکلات بیشتری در دندان و لثه وجود داشته باشد، ارتودنتیست زمان بیشتری را در نظر می‌گیرد. کشیدن دندان‌ها در موارد ساده تنها یک جراحی سطحی است و دوره نقاهت شدید و طولانی نخواهد داشت.
بهترین سن برای درمان ارتودنسی
گفتن اینکه بهترین سن برای درمان ارتودنسی چه زمانی است، درست نیست. بسته به مشکل و تغییرپذیری فک و دندان بیمار زمان آن مشخص می‌شود. هنگامی که رشد فک و دندان‌ها کاملاً انجام شده باشد، ارتودنسی می‌تواند نتایج مطلوبی را نشان دهد. اگر رشد دندان‌ها به پایان نرسیده باشد، ارتودنسی پاسخگوی مشکلات دندان نخواهد بود. طبق تحقیقات انجام شده در کودکان و نوجوانان، رنج سنی 11 تا 14سال برای ارتودنسی مناسب است؛ زیرا افرادی که در این سنین هستند دندان‌های شیری را از دست داده‌اند و دندان‌های دائمی نیز درحال رشد هستند.
هنگامی که رشد دندان‌های دائمی با رشد فک و صورت همراه می‌شود، اصلاح ترتیب آن‌ها نیز آسان‌تر خواهد بود. مدت زمان ارتودنسی در بزرگسالان بیش از کودکان و نوجوانان است زیرا دندان‌ها به‌طور کامل رشد کرده‌اند. رشد کامل دندان‌ها موجب استحکام و در نتیجه مقاومت در برابر ارتودنسی می‌شود. افرادی که دچار نقایص فک هستند بهتر است تا قبل از رسیدن به سنین بزرگسالی به اصلاح مشکل خود اقدام نمایند؛ این دسته از مشکلات پس از رسیدن به سنین بزرگسالی با کاموفلاژ یا ارتودنسی و جراحی درمان می‌شوند.
اغلب بیماران این سؤال را از خود می‌پرسند که آیا ارتودنتیست می‌تواند زمان ارتودنسی را مشخص نماید؟ متخصص ارتودنسی می‌تواند با استفاده از مهارت و تجربه‌ای که طی درمان‌های قبلی کسب کرده است، یک بازه زمانی را برای درمان مشخص نماید. البته یک ارتودنتیست ماهر می‌تواند با ترفندهایی که آموخته است مدت زمان ارتودنسی را کاهش دهد. باتوجه به مشکلات بیمار، کوتاه‌ترین روش و مؤثرترین راه برگزیده خواهد شد.
مدت زمان ارتودنسی با کش
متخصص ارتودنسی می‌تواند از راهکارهای مؤثر در درمان برای کاهش مدت زمان آن استفاده کند. استفاده از کش در ارتودنسی یکی از این راهکارها است. اگر بیمار پس از معاینه و عکسبرداری توسط اشعه ایکس امکان استفاده از کش را داشته باشد، ارتودنتیست این کار را انجام می‌دهد. کش‌ها انواع مختلفی دارند و تشخیص نوع مناسب مطابق با مشکل بیمار تنها توسط ارتودنتیست انجام می‌شود. ارتودنتیست می‌تواند از یک یا چند کش استفاده کند و تعداد آن را مشخص نماید. شدت ناهنجاری دهان و دندان بیمار در انتخاب نوع و تعداد کش‌ها مؤثر است.
تأثیری که کش‌ها روی ارتودنسی می‌گذارند نقش مهمی در تسریع فرآیند درمان بیمار دارند. فشار وارده از کش روی ارتودنسی، در نهایت به دندان‌ها می‌رسد و آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ارتودنتیست از این روش برای کاهش طول درمان استفاده می‌کند؛ نکته‌ای که وجود دارد در این است که نباید از تعداد زیادی کش تنها به علت تسریع فرآیند درمان استفاده کرد. فشار زیاد روی دندان‌ها و حتی فک بیمار نتیجه عکس می‌دهد و اصلاً توصیه نمی‌شود.
عوارض ارتودنسی در کوتاه‌ترین زمان ممکن
مدت زمان ارتودنسی بسته به شرایط بیمار تعیین می‌شود. اگر بیمار در سنین کودکی تحت درمان ارتودنسی قرار گیرد سریع‌تر بهبود می‌یابد. بزرگسالانی که مشکلات جزئی و سطحی در دندان‌هایشان دارند نیز شامل ارتودنسی در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌شوند. این درمان کوتاه می‌تواند 6 ماهه باشد. استفاده از ترفندهای ارتودنتیست در کاهش زمان ارتودنسی همیشه نتایج مطلوبی ندارد؛ افرادی که برای اصلاح دندان‌ها فشار بیشتری روی ارتودنسی می‌گذارند، پس از مدتی شاهد ناهنجاری در فک و دندان‌ها خواهند بود. بنابراین باید روند درمان و نوع آن را برعهده ارتودنتیست قرار داد.
ارتودنتیست می‌داند که درمان مطلوب باید از چه روشی باشد تا در کوتاه‌ترین زمان بهترین نتیجه حاصل شود. کیفیت بالای درمان توسط ارتودنسی به زمان مناسب قرارگیری آن روی دندان بستگی دارد. بیمارانی که خواستار درمان سریع بدون اصول ارتودنسی هستند در اغلب موارد پاسخ مناسبی را از درمان خود دریافت نمی‌کنند. این موضوع باعث نارضایتی بیمار می‌شود. همچنین آسیبی که از درمان‌های سریع ارتودنسی به فک و دندان‌ها وارد خواهد شد، ناهنجاری‌ها را شدیدتر می‌کند.
روش‌های کوتاه کردن مدت زمان درمان ارتودنسی
ارتودنتیست در برخی شرایط می‌تواند با یک درمان اصولی مدت زمان درمان ارتودنسی را کاهش دهد. دندان‌ها نقش اصلی در جویدن غذا دارند؛ گاهی مصرف برخی مواد غذایی چسبنده روند درمان را مختل می‌کنند. این مواد غذایی شامل خوراکی‌هایی مانند نان خشک، شکلات، شیرینی و… می‌شوند که سلامت محیط دندان را تهدید می‌نمایند. چسبیدن غذا به براکت‌های ارتودنسی در طی زمان آن‌ها را شل کرده و موجب کاهش روند درمان می‌شود. پس یکی از راه‌های تسریع مدت زمان درمان ارتودنسی عدم مصرف مواد غذایی یا خوراکی‌های چسبنده است.
مصرف بعضی غذاهای سفت که جویدن آن‌ها به ارتودنسی آسیب می‌رساند نیز مدت زمان ارتودنسی را افزایش می‌دهد. بیمار می‌بایست تمام مواردی که متخصص برای درمان با ارتودنسی توصیه می‌کند را موبه‌مو اجرا نماید. ارتودنتیست داروهایی را تجویز می‌کند که باید در زمان مناسب مصرف شوند. مصرف این داروها تا حدودی به تسریع اصلاح مشکلات دندان کمک خواهند کرد. اگر توصیه‌های متخصص دقیق اجرا نشود، بیمار باید تمام راه و روش‌های درمان را از ابتدا آغاز کند تا به نتیجه‌ای مطلوب دست یابد. معاینات پی‌درپی متخصص یک تلنگر به اجرای دقیق توصیه‌های او است.
بعضی از بیماران دچار بروکسیزوم یا دندان قروچه هستند؛ این عارضه موجب تداخل در درمان ارتودنسی می‌شود و باید سریعاً توسط متخصص شناسایی شود. هنگامی که بیمار دندان‌های خود را روی یکدیگر فشار می‌دهد، دندان‌ها در جای خود ثابت باقی می‌مانند. درحالی‌که ارتودنسی موجب جابه‌جایی دندان‌ها و در نتیجه مرتب شدن آن‌ها می‌گردد. در این حالت ارتودنتیست داروهایی را تجویز می‌کند تا مشکلی در روند ارتودنسی رخ ندهد. همچنین داروهایی هم وجود دارند که نباید در زمان ارتودنسی مصرف شوند. مصرف زیاد داروهایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن، آسپرین و… ممنوع است.
پیشنهاد مطالعه: انواع وسایل و تجهیزات ارتودنسی دندان؛ در ارتودنسی از چه وسایلی استفاده می‌شود.
کلام آخر
ارتودنسی یکی از روش‌های سنتی و مدرن برای اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها است که در تمام سنین اجرا می‌شود. برای اغلب بیماران این سؤال پیش می‌آید که مدت زمان ارتودنسی چقدر است؟ مدت زمان ارتودنسی برای هر فرد، طبق شدت مشکلات دندان و فک تعیین خواهد شد. بزرگسالانی که رشد دندان و فک را کاملاً پشت‌سر گذاشته‌اند، طول درمان بیشتری نسبت به کودکان و نوجوانان خواهند داشت. مدت زمان ارتودنسی با کش کوتاه می‌شود اما استفاده بیش از اندازه از این روش می‌تواند نتایج ناخوشایندی را در پی داشته باشد.
سؤالات متداول
- طول درمان ارتودنسی چقدر است؟ طول درمان ارتودنسی برای تمام بیماران یکسان نیست. بسته به شرایطی مانند سن، شدت ناهنجاری، نوع ارتودنسی و… متغیر است. در اغلب بیماران طول درمان ارتودنسی در دو سال به پایان می‌رسد.
- آیا کشیدن دندان در مدت زمان ارتودنسی مؤثر است؟ بله اگر دندان‌های اضافی توسط توصیه متخصص کشیده شوند، به کاهش مدت زمان ارتودنسی کمک می‌کند. فضای خالی ناشی از کشیدن دندان‌ها نیز با کمک ارتودنسی اصلاح خواهند شد.
- بهترین سن برای ارتودنسی چه زمانی است؟ کودکانی که در بازه سنی 9 الی 11 سال به ارتودنسی اقدام می‌کنند نتایج مطلوبی به دست می‌آورند. در این بازه سنی رشد فک و دندان‌ها به اتمام نرسیده است و می‌توان آن‌ها را با ارتودنسی کنترل کرد.
- آیا بیمار می‌تواند در تسریع فرآیند درمان مؤثر باشد؟ بیمار و متخصص ارتودنسی هر دو در موفقیت و زمان درمان مؤثر هستند. بیمار با رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها، اجرای دقیق توصیه‌های متخصص و مصرف به موقع داروها می‌تواند بازه زمانی ارتودنسی را کاهش دهد.
- مراجعه به کلینیک دندان‌پزشکی چه تأثیری در مدت زمان ارتودنسی دارد؟ متخصص ارتودنسی به بیمار توصیه می‌کند تا به‌طور متوسط هر 30 روز یکبار به کلینیک مراجعه کند. توصیه‌ها و معاینات ارتودنتیست می‌تواند اشتباهات بیمار را برطرف نماید.
