آیا ارتودنسی درد دارد؟
ارتودنسی دندان‌ها زمانی انجام می‌شود که نیاز به اصلاح ترتیب آن‌ها و مشکلات فک وجود داشته باشد. بیمارانی که باید برای اصلاح مشکلات دهان و دندان‌ها از روش ارتودنسی دندان استفاده کنند، اغلب نگران درد ارتودنسی هستند. ارتودنسی زیبایی و عملکرد دندان‌ها را در مدت زمان معینی اصلاح می‌کند. ارتودنتیست در این بازه زمانی تغییراتی را روی ارتودنسی اعمال می‌نماید. شاید این تغییرات دردناک باشند اما می‌توان این درد را تسکین داد. به‌راستی آیا ارتودنسی درد دارد؟ پاسخ این سؤال برای بیماران با مشکلات متمایز، متفاوت خواهد بود.
درد ناشی از ارتودنسی
شاید از اطرافیان خود در رابطه با درد ناشی از ارتودنسی شنیده باشید. ارتودنسی در مرتب‌کردن دندان‌ها یا اصلاح ناهنجاری‌هایی که در فک وجود دارند، به‌کارگرفته می‌شود. ارتودنتیست شخصی است که تکنیک‌های ارتودنسی را روی بیمار اجرا می‌کند. شدت ناهنجاری در فک یا ترتیب دندان‌ها در بیماران متفاوت است؛ بنابراین تمام بیماران در طی دوره درمان شرایط یکسانی را تجربه نمی‌کنند. درد ناشی از ارتودنسی کاملاً عادی است. بیمار در روزهای اول از میزان فشار بر دندان‌ها، دردی را تجربه می‌کند که پس از چند روز به آن عادت خواهد کرد.
متخصص ارتودنتیست برای بیمارانی که شدت درد در آن‌ها زیاد است، مسکن‌هایی را تجویز می‌کند. این مسکن‌ها باید تنها در روزهای اول، پس از قراردادن ارتودنسی روی دندان‌ها مصرف شوند. البته امکان بروز مشکل هم وجود دارد که درد ناشی از آن پس از گذشت چند روز تسکین نمی‌یابد؛ درصورت مشاهده چنین وضعیتی، بیمار می‌بایست برای آگاهی از درد خود به متخصص مراجعه کند. گاهی توان تحمل درد ناشی از ارتودنسی برای بیمار دشوار می‌شود؛ این افراد معمولاً از متخصص خود درخواست می‌کنند تا روند درمان را متوقف نماید.
درد ناشی از ارتودنسی در روز اول
بیمار بیشترین درد ناشی از ارتودنسی را در روز اول تجربه می‌کند. فشار ناشی از براکت‌هایی که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند، این درد را ایجاد می‌کنند. متخصص این درد را عادی می‌داند و به بیماران توصیه می‌کند برای التیام درد از مسکن‌ها استفاده نمایند. اگر فشار روی دندان‌ها به اندازه کافی اعمال نشود، دندان نمی‌تواند در جای صحیح خود قرار گیرد. این فشار ریشه دندان‌ها را هدف قرار می‌دهد و آن‌ها را مجبور به حرکت در جهت صحیح می‌کند. عادت‌کردن به ارتودنسی در روز اول غیرممکن است و بیمار باید نسبت به شرایط خود شکیبا و صبور باشد.
چرا دچار درد ارتودنسی می شویم؟
دندان‌ها نسبت به فشار بسیار حساس هستند و دستگاه ارتودنسی فشار بسیار زیادی را روی آن‌ها اعمال می‌کند. بیمار در روز اول بیشترین درد خود را خواهد داشت. درد ناشی از ارتودنسی همیشگی نیست و رفته‌رفته بیمار به آن عادت می‌کند. عامل اصلی ایجاد درد پس از ارتودنسی، براکت‌ها هستند. پس از گذشت چهار روز بیمار به وجود سیم و براکت عادت می‌کند و درد تسکین می‌یابد. هنگامی که ارتودنسی، دندان را در جهت صحیح به حرکت وامی‌دارد، بیمار درد را احساس می‌کند. گاهی ارتودنتیست از وسایل تخصصی دیگری مانند کش‌ها کمک می‌گیرد تا تأثیرگذاری ارتودنسی بهتر و سریع‌تر باشد.
لیگاتور یا همان کش، روی براکت‌ها قرار می‌گیرند و دندان را در جهت صحیح هدایت می‌کنند. استفاده از این وسیله می‌تواند به‌طور قابل توجهی باعث تسریع روند درمان شود. میزان درد ناشی از ارتودنسی کمتر از میزان دردی است که بیمار پس از قراردادن کش احساس می‌کند. به هر حال اگر بیمار مجبور به تسریع روند درمان باشد، باید درد ناشی از لیگاتور را نیز تحمل کند. اما درد ارتودنسی را می‌توان به چند علت اختصاص داد که عبارتند از:
- عادت نداشتن به دستگاه‌ها
- درد حاصل از کشیدن براکت‌ها
- درد کش‌ها
- تغییرات جریان خون
قراردادن دستگاه ارتودنسی
چسبیدن یا گیرکردن غذا لابه‌لای دندان‌ها احساس آزاردهنده‌ای است که ما نمی‌توانیم در برابر آن مقاومت کنیم. قراردادن دستگاه ارتودنسی نیز می‌تواند چنین حسی را در بیمار القا کند. دندان‌ها پس از قراردادن دستگاه ارتودنسی تحت فشار قرار می‌گیرند. فشار دستگاه ارتودنسی، ریشه دندان را تحریک می‌کند و باعث می‌شود تا بیمار شرایط ناخوشایندی را تجربه نماید. بیمار این درد را تا چهار روز تحمل می‌کند و سپس با عادت‌کردن اعصاب ریشه دندان‌ها، این درد تسکین می‌یابد. گاهی تسکین درد بیمار بیش از چهار روز طول می‌کشد و این حالت از نظر متخصص احتیاج به معاینه دارد.
پیشنهاد مطالعه: انواع روش های ارتودنسی؛ کدام نوع ارتودنسی مناسب شما است؟
درد حاصل از کشیدن براکت ها
براکت دستگاهی سفت و سخت است؛ این دستگاه باید توانایی و مقاومت هدایت دندان‌ها را داشته باشد. سفت‌بودن براکت کمی برای بافت نرم دهان خشن به‌حساب می‌آید و در روزهای ابتدایی امکان ایجاد زخم را نیز خواهد داشت. خراش‌هایی که براکت در سطح دهان بوجود می‌آورد پس از مدتی بهبود می‌یابند. متخصص ارتودنتیست نیز در هر جلسه معاینه، براکت‌ها را جابه‌جا می‌کند تا بیمار بیشتر احساس راحتی داشته باشد. درحقیقت درد ناشی از براکت طبیعی است و بیمار باید تا مدتی آن را تحمل کند. همچنین کشیدن براکت‌ها توسط ارتودنتیست هم می‌تواند دردناک باشد.
درد کش های ارتودنسی
ارتودنتیست گاهی مجبور است از کش ارتودنسی استفاده کند. این کش‌ها جزء مفیدی از دستگاه ارتودنسی هستند اما درد ناشی از آن‌ها زیاد است. بعضی از بیماران نمی‌توانند در مقابل درد کش مقاومت کنند و از درمان منصرف می‌شوند. ارتودنتیست ماهر می‌تواند درصورت بروز درد آزاردهنده، کش‌ها را طوری تنظیم نماید که تاحدودی درد ناشی از آن‌ها کاهش یابد. طبق گزارش‌های دندان‌پزشکان تقریباً 99 درصد از بیمارانی که ارتودنسی انجام می‌دهند، درد ناشی از آن را تجربه می‌کنند. این درد به علت جابه‌جایی دندان‌ها در مسیر درست است که باید برای اتمام دوره درمان، نسبت به آن صبور بود.
درد ناشی از تغییرات جریان خون در اثر ارتودنسی دندان
درد ناشی از ارتودنسی گاهی بر اثر تغییرات جریان خون بیمار رخ می‌دهد. تغییرات جریان خون زمانی رخ می‌دهند که فشار بسیار زیادی بر دندان‌ها و بافت لثه وارد شود. این فشار جریان خون عادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث تورم در محل بروز درد می‌شود. تغییرات جریان خون با تغییر فشار دستگاه ارتودنسی ارتباط مستقیم دارد. مثلاً با افزودن کش روی دستگاه، میزان تغییر جریان خون افزایش می‌یابد و درد نیز به‌مراتب بیشتر می‌شود. گاهی تغییرات جریان خون موجب بروز حساسیت در بافت دهان می‌شوند و بیمار درد بیشتری را تحمل می‌کند.
عوامل و فعالیت های مؤثر بر درد ارتودنسی
درد ارتودنسی عموماً موجب خونریزی در ناحیه دهان و دندان‌ها نمی‌شود. این درد با التهاب همراه است و در یک مدت زمان مشخص ادامه دارد. در مدتی که درد ناشی از ارتودنسی بیمار را کلافه می‌کند، باید از غذاهای نرم که نیازی به جویدن ندارند تغذیه کرد. این سبک تغذیه از فشار وارده به دندان‌ها می‌کاهد و این موضوع سبب می‌شود تا درد در مدت زمان کمتری تسکین یابد. بیمار پس از مراجعه به متخصص درد بیشتری را احساس می‌کند؛ ارتودنتیست برای جهت‌دادن به دندان‌ها گاهی براکت‌ها را تغییر می‌دهد و موجب این درد می‌شود.
استفاده از براکت‌های کوچک از راهکارهای دیگری است که ارتودنتیست در رابطه با اجرای آن تصمیم می‌گیرد. مینی براکت‌ها فلزی نیستند و از جنس ریتینر پلاستیکی تهیه می‌شوند. با استفاده از این دستگاه می‌توان درد ناشی از ارتودنسی را برای افرادی که توان مقاومت در برابر آن را ندارند، کاهش داد. از طرفی ارتودنسی‌های شفاف یا نامرئی که متحرک هستند نیز می‌تواند جایگزینی مناسب برای ارتودنسی ثابت باشد؛ این ارتودنسی با رعایت بیشتری ساخته می‌شود و موجب بروز حساسیت یا زخم درون دهان نخواهد شد.
مدت زمان درد ارتودنسی
مدت زمان درد ارتودنسی بستگی به علت ایجاد آن دارد. درد ناشی از قراردادن دستگاه و براکت‌های ارتودنسی روی دندان‌های بیمار معمولاً در کمتر از 5 روز تسکین می‌یابد. بیمار در این مدت نسبت به درد خود عادت می‌کند. به‌طور کلی اگر بیمار نسبت به درد شدید عادت کند، زمان بهبود درد تا 14 روز طول می‌کشد. اگر براکت‌ها در معرض آسیب یا فشار قرار گیرند، این درد افزایش پیدا می‌کند. اگر نصب ارتودنسی برای رفع ناهنجاری‌های فک انجام‌شده باشد، بیمار درد بیشتری متحمل می‌شود. درحقیقت این دسته از بیماران پس از یک ماه به درد ارتودنسی خود عادت می‌کنند.
چگونه درد ارتودنسی را کاهش دهیم؟
برای تسکین یا کاهش درد ارتودنسی می‌توان از راهکارهای مفید استفاده کرد. داروهای مسکن یکی از این راهکارها هستند. ارتودنتیست به افرادی که درد زیادی دارند، معمولاً مصرف مسکن را توصیه می‌کنند. روش خانگی کاهش درد ارتودنسی، استفاده از کمپرس یخ است. معمولاً درد ناشی از ارتودنسی با کمی التهاب همراه بوده، که با استفاده از کمپرس سرد می‌توان آن را برطرف نمود. نکته‌ای که در استفاده از کمپرس یخ وجود دارد این است که باید آن را در روی پوست، قسمتی که درد بیشتری دارد قرار داد. کمپرس یخ برای قسمت داخلی دهان مناسب نیست.
بهترین گزینه برای تسکین درد که می‌توان از آن در داخل دهان استفاده کرد، آب یخ است. آب یخ تا حدودی از درد بیمار می‌کاهد. البته نگهداشتن آب‌نمک درون دهان نیز باعث ضدعفونی‌شدن دهان و کنترل درد می‌شود. با ماساژ قسمتی از لثه که درد در آنجا تمرکز دارد نیز می‌توان از شدت درد کم کرد. ماساژ بافت دردناک همراه با یخ، موجب تسریع بهبود و کاهش التهاب می‌شود.
بشتر بخوانید: عوارض ارتودنسی دندان؛ چگونه عوارض ناشی از ارتودنسی را کاهش دهیم؟
بی حسی دهان و موم ارتودنسی
ارتودنتیست برای بیمارانی که تحمل درد ناشی از ارتودنسی را ندارند، داروهای بی‌حسی دهان را توصیه می‌کند. نحوه استفاده این داروها بدین شکل است که بیمار می‌بایست مقداری از آن‌ها را روی قسمتی از بافت متورم و دردناک قرار دهد. یکی از بهترین داروهای بی‌حسی دهان، Orajel نام دارد و می‌تواند در کاهش میزان حساسیت دهان مؤثر واقع شود. داروهای بی‌حسی دهان بیشتر برای تسکین درد ارتودنسی استفاده می‌شوند.
بیمارانی که دچار زخم در داخل دهان خود می‌شوند، می‌توانند با استفاده از موم ارتودنسی به ترمیم آسیب‌های خود بپردازند. آسیب و زخم‌های داخل دهان که ناشی از براکت یا سیم ارتودنسی است، باعث احساس ناخوشایند در بیمار می‌شود. زخم‌های داخل دهان باعث می‌شوند تا بیمار در جویدن غذا دچار مشکل شود. موم ارتودنسی ازجمله مواد درمانی است که آسیبی به براکت‌ها یا بافت‌های داخل دهان نمی‌رساند و زخم‌ها را ترمیم می‌کند. موم ارتودنسی نباید بلعیده شود و باید حین رسیدگی به بهداشت دندان‌ها، آن را از دهان خارج نمایید.
تأثیر تغذیه بر کاهش درد ناشی از ارتودنسی
با رعایت برخی موارد حین تغذیه می‌توان درد ناشی از ارتودنسی را کاهش داد. ارتودنسی خود باعث می‌شود تا بیمار در خوردن موادغذایی دچار محدودیت شود. غذاهای سفت و سخت از محدودیت‌هایی هستند که بیمار باید در طول دوره درمان خود از خوردن آن‌ها امتناع نماید. جویدن این غذاها می‌تواند فشار ناشی از براکت‌ها روی اعصاب دندان را افزایش دهد، درنتیجه بیمار درد بیشتری را متحمل می‌شود. خوراکی و غذاهای چسبنده نیز در لابه‌لای ارتودنسی گیر می‌کنند و می‌توانند درد آن را افزایش دهند.
از طرفی با مصرف غذاهای چسبنده و سفت، سلامت دستگاه ارتودنسی نیز تهدید می‌شود؛ درصورتی که ارتودنسی آسیب بیند، بیمار باید هزینه‌ای بیشتر را برای ادامه روند درمان پرداخت نماید. تغذیه بیمار باید به‌نحوی باشد که براکت‌ها در معرض آسیب قرار نگیرند و در جای خود ثابت باقی بمانند. با رعایت این قوانین می‌توان درد ناشی از ارتودنسی را کاهش داد و روند درمان را به‌خوبی طی کرد.
تأثیر کاهش درد ارتودنسی با رعایت بهداشت دهان
رعایت بهداشت دهان یعنی مسواک‌زدن، کشیدن نخ‌دندان و استفاده از دهانشویه مناسبی که متخصص آن را توصیه می‌کند. با انجام این کارها محیط دهان را از آلودگی و میکروب‌ها پاک‌سازی‌کرده و باعث می‌شوید موادغذایی لابه‌لای ارتودنسی باقی نماند. استفاده از محلول آب‌نمک در روزهای اول پس از ارتودنسی، علاوه بر میکروب‌زدایی، به کاهش درد و التهاب نیز کمک می‌کند. رعایت بهداشت دهان باید روزانه انجام شود و طبق روتین خاصی پیش رود. بهترین روتین رعایت بهداشت دهان، مسواک‌زدن و کشیدن نخ‌دندان پس از هر وعده غذایی است.
شست‌وشوی دهان با محلول دهانشویه یا حتی آب می‌تواند به سلامت محیط دهان کمک نماید. بی‌اهمیتی به رعایت بهداشت دهان پس از ارتودنسی می‌تواند آسیب جدی به روند بهبودی و درمان بیمار وارد کند. آسیب‌هایی که درصورت عدم رعایت بهداشت رخ می‌دهند، دردناک هستند؛ بیمار باید قبل از بروز مشکلات جدی، نسبت به رعایت بهداشت دهان خود اقدام نماید. پلاک و باکتری‌های بسیاری در لابه‌لای دستگاه ارتودنسی قرار می‌گیرند که تنها با مسواک‌زدن از بین می‌روند.
درد ارتودنسی برای کودکان
هدف از ارتودنسی هدایت دندان‌ها یا فک‌ها به جای اصلی آن‌ها است. این کار در تمام بیماران بزرگ و کوچک دردناک خواهد بود. معمولاً ارتودنسی برای کودکان نوعی پیشگیری از ناهنجاری دندان‌ها است. کودکانی که به‌تازگی دندان‌های شیری خود را از دست می‌دهند، تحت این نوع درمان قرار می‌گیرند. سرعت بهبودی بیمار در دوره درمان توسط ارتودنسی پیشگیری سریع‌تر انجام می‌شود؛ این موضوع به علت سنی است که کودک در آن قرار دارد. در این بازه سنی رشد دندان‌ها کامل نشده و می‌توان از ناهنجاری‌های دندان جلوگیری کرد.
با قراردادن دستگاه ارتودنسی روی دندان‌ها، فشار ناشی از براکت‌ها سریعاً در ریشه دندان‌ها احساس می‌شود. این فشار، درد را ایجاد می‌کند و در روزهای اول پس از ارتودنسی بیشتر خواهد بود. آستانه درد در هر شخص متفاوت است. برخی کودکان نسبت به درد مقاوم‌تر هستند ولی برخی دیگر توان مقاومت در برابر درد را ندارند. رژیم‌غذایی، مصرف داروی مسکن، رعایت بهداشت دهان و… از راه‌هایی هستند که می‌توان از آن‌ها در کاهش درد ناشی از ارتودنسی استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: مدت زمان ارتودنسی چقدر است؟ چگونه مدت زمان ارتودنسی را کاهش دهیم؟
کلام آخر
ناهنجاری فک یا دندان‌ها می‌تواند در اعتمادبه‌نفس، جویدن غذا، صحبت‌کردن و… تأثیر منفی بگذارد. ارتودنسی می‌تواند تمام مشکلات ناشی از ناهنجاری در ترتیب دندان‌ها و قرارگیری فک را درمان کند. هرچه بیمار در سنین کمتر نسبت به ارتودنسی اقدام نماید، روند بهبودی سریع‌تر خواهد بود. برخی از بیماران نگران، این سؤال را از ارتودنتیست می‌پرسند که آیا ارتودنسی درد دارد؟ درحقیقت درد ناشی از ارتودنسی بسته به آستانه تحمل هر شخص تعیین می‌شود؛ اما به‌طور کلی فشار واردشده از براکت بر ریشه دندان‌ها تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد درد می‌شود.
سؤالات متداول
- درد ارتودنسی می‌تواند نگران‌کننده باشد؟
اگر درد شدید ناشی از ارتودنسی بیش از 5 روز ادامه داشته باشد، بیمار باید برای معاینه به کلینیک دندان‌پزشکی مراجعه کند. درد ارتودنسی در 4 روز اول با مسکن التیام می‌یابد.
- درد ارتودنسی می‌تواند فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد؟
فشاری که براکت به دندان وارد می‌کند موجب درد ارتودنسی می‌شود. اگر فعالیتی موجب تشدید فشار بر دندان‌ها شود، درد بیمار نیز افزایش پیدا می‌کند.
- مسواک‌زدن می‌تواند در کنترل درد ناشی از ارتودنسی تأثیرگذار باشد؟
رعایت بهداشت دهان یکی از عواملی است که مستقیماً در کاهش درد ناشی از ارتودنسی نقش دارد. با کاهش آلودگی در محیط دهان و دندان‌ها، می‌توان روند بهبود و التیام درد را نیز سریع‌تر کرد.
- میزان درد ناشی از ارتودنسی در کودکان و بزرگسالان متفاوت است؟
اگرچه میزان درد را آستانه تحمل بیمار تعیین می‌کند؛ اما می‌توان گفت که کودکان به علت عدم رشد کامل دندان‌ها، فشار کمتری را احساس می‌کنند.
- اگر میزان درد دندان در کودکان بیش از چند روز ادامه داشته باشد باید چه کاری انجام داد؟
وجود درد در دندان کودکان می‌تواند نشانه‌ای از بروز آسیب باشد. بنابراین بهتر است متخصص، کودک را معاینه کند. معمولاً درد دندان کودکان در روزهای ابتدایی قراردادن ارتودنسی است که با مصرف مسکن بهبود می‌یابد.
